Na kształt powojennej Europy miała wpływ konferencja jałtańska, która odbywała się od 4 do 11 lutego 1945 roku. Było to spotkanie tzw. Wielkiej Trójki przywódców koalicji antyhitlerowskiej. Przywódcy ZSRR – Józefa Stalina, premiera Wielkiej Brytanii – Winstona Churchilla i prezydenta USA – Franklina Delano Roosevelta. Konferencja dotyczyła współpracy tych państw w celu pokonania Niemiec i wymuszenia ich kapitulacji. Na konferencji ustalono między innymi, iż trzy mocarstwa plus Francja będą okupowały i kontrolowały 4 strefy Niemiec, po jednej strefie dla każdego państwa. Niemcy obciążono rekompensatami finansowymi za straty i szkody spowodowane przez działania wojenne. Podjęto decyzje o przesiedleniu Niemców z Polski, Węgier i Czechosłowacji. Ustalono rekompensatę dla Polski w postaci dotychczasowych ziem niemieckich, takich jak Ziemia Lubuska, Pomorze Zachodnie, Prusy Wschodnie i Śląsk. Ale niestety w wyniku tego porozumienia Polska utraciła Kresy Wschodnie na rzecz Związku Radzieckiego, który również otrzymał „zwierzchnictwo” nad Polską. Pod kontrolą Związku Radzieckiego pozostała też jedna trzecia Niemiec, najbliżej granicząca z Polską, czyli tereny Saksonii, Meklemburgii, Pomorza Przedniego i Turyngii.
Dopóki kraje koalicji antyhitlerowskiej miały wspólnych wrogów, to łączył je sojusz. Jednakże komunistyczna tyrania i kapitalistyczny zachód niewiele łączyło. Dnia 9 lutego 1946 roku Józef Stalin wygłosił przemówienie, w którym stwierdził, że
komunizm i kapitalizm nie mogą koegzystować
oraz ogłosił plan przygotowań ZSRR na każdą ewentualność. Zachód ogarnęła wizja III wojny światowej. O słynnej „żelaznej kurtynie” i powstawaniu bloku państw komunistycznych, wspomina Winston Churchill dnia 5 marca 1946 roku w Fulton (USA).
Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem zapadła żelazna kurtyna dzieląc nasz Kontynent. Poza tą linią pozostały stolice tego, co dawniej było Europą Środkową i Wschodnią. Warszawa, Berlin, Praga, Wiedeń, Budapeszt, Belgrad, Bukareszt i Sofia, wszystkie te sławne miasta i wszyscy ich mieszkańcy leżą w czymś, co trzeba nazwać strefą sowiecką są one wszystkie poddane, w takiej czy innej formie, wpływowi sowieckiemu, ale także – w wysokiej i rosnącej mierze – kontroli ze strony Moskwy.
Po rozpadzie wielkiej koalicji antyhitlerowskiej, od 1947 roku rozpoczął się okres zimnej wojny i wyścig zbrojeń. Był to stan napięcia oraz rywalizacji ideologicznej, politycznej i militarnej pomiędzy ZSRR i państwami niekomunistycznymi skupionymi pod politycznym przywództwem USA. Zerwanie współpracy dwóch mocarstw przyniosło dramatyczne konsekwencje dla Berlina, podzielonego jak Niemcy.
Stalin miał nadzieję, ze Wielka Brytania i USA wycofają się ze swoich stref w przeciągu dwóch lat i nic nie będzie wtedy stało na drodze do zjednoczonych Niemiec pod komunistyczną kontrolą Związku Radzieckiego.
Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił 3 kwietnia 1948 roku Plan Marshalla, który wszedł w życie tego samego dnia po podpisaniu przez prezydenta Harry’ego Trumana. Program pomocy dla zniszczonej po wojnie Europy był realizowany przez 4 lata, od kwietnia 1948 do czerwca 1952. W tym czasie przekazano około 13 mld dolarów, aby wesprzeć odbudowę gospodarek krajów europejskich. Plan Marshalla zaproponowano wszystkim państwom europejskim, łącznie z ZSRR i innym krajom Europy Środkowej i Wschodniej. Związek Radziecki odmówił udziału w programie uznając go za formę podporządkowania krajów europejskich Stanom Zjednoczonym, co zagrażało ich suwerenności. Wymógł także podobne stanowisko na innych krajach obozu sowieckiego Czechosłowacji i Polsce. Polska pozostała w bloku wschodnim, sama podnosiła się z powojennych zniszczeń i utraciła suwerenność, całkowicie znalazła się pod zwierzchnictwem Związku Radzieckiego. Wschodnia część starego kontynentu została całkowicie odizolowana od reszty świata na około 40 lat.
Wprowadzenie Planu Marshalla okazało się niewystarczające. Europa potrzebowała wsparcia militarnego. W czerwcu 1948 roku, po reformie walutowej wybuchł I kryzys berliński. Część zachodnia była otoczona przez radzieckie wojska i niezabezpieczona przed atakiem, dlatego stanowiła łatwy cel dla Stalina. Poprzez wprowadzenie całkowitej blokady Berlina Zachodniego, Stalin mógł wzmóc presję na mocarstwa zachodnie i zmusić je do współpracy, a ostatecznie wycofania się. Prezydent Truman podjął decyzję pozostania w Berlinie oraz uruchomienia mostu powietrznego łączącego Berlin Zachodni z zachodnią częścią Niemiec, który funkcjonował przez okres ponad roku. Dzięki niemu mocarstwom zachodnim udało się dostarczać jedzenie i niezbędne surowce dla około 2,5 miliona mieszkańców zablokowanej strefy. W obliczu takiego sukcesu USA, Związek Radziecki uznał, że dalsze utrzymywanie blokady jest bezsensowne. Została ona odwołana w maju 1949 roku. Zniesiono wtedy wszelkie ograniczenia transportu, łączności i handlu. Pierwszy kryzys berliński można było uznać za zwycięski dla USA, która wykazała się determinacją i cierpliwością. Nie pozwoliła na dalszą ekspansję ZSRR.
W międzyczasie w latach 1946-1948 silnie ugruntowała swoją pozycję polityczną Niemiecka Socjalistyczna Partia Jedności i zdominowała organy władzy w sowieckiej strefie okupacyjnej. Przekształciła się w Tymczasową Izbę Ludową i proklamowała powstanie nowego państwa. 7 października 1949 roku powstała Niemiecka Republika Demokratyczna NRD. Stolicą NRD był Berlin, a dokładnie jego część wschodnia zwana Berlinem Wschodnim. NRD było państwem ustroju socjalistycznym, którego system polityczny i społeczny oparty był na wzorach radzieckich. Władze w tym kraju objęło prokomunistyczne kierownictwo, a na terenach całego NRD rozmieszczono jednostki wojsk radzieckich. Sowieci wprowadzili restrykcyjne prawo, takie jak cenzura ograniczająca dostęp do mediów drukowanych i elektronicznych, złożony aparat policji politycznej, która utrzymywała ludność pod ścisłą obserwacją, karanie przeciwników komunizmu przez radziecki kontrwywiad wojskowy i obowiązkowy marksistowsko-leninowski program nauczania, który spowodował ucieczkę wielu profesorów i studentów na zachód. Rozpoczęły się masowe ucieczki z Berlina Wschodniego do Berlina Zachodniego.
W 1961 roku wybuchł drugi kryzys berliński, który został wywołany przez sowietów żądających wycofania wojsk zachodnich z Berlina i ostatecznie zaowocował wybudowaniem Muru Berlińskiego.
Myślę, że bez poznania historii powojennej Europy, nie można pisać o Murze Berlińskim, który jest jej częścią. Kolejny wpis na blogu będzie przedstawiał powstawanie muru, życie za murem oraz jego upadek. Cieszę się, ze możemy dziś w Internecie, czy książkach poznawać prawdziwą historię powojennej Europy. Sama uczęszczając do szkoły podstawowej uczyłam się innej, zakłamanej historii, gdzie Związek Radziecki był największym dobrem dla naszego kraju. Dlatego w tym wpisie starałam się przedstawić najwięcej faktów historycznych, korzystając z wielu źródeł, również Wikipedii i dokładnie sprawdzając zamieszczone informacje. Zainteresowani mogą dalej drążyć historie Europy, bo to nasza wspólna historia. Dziś Berlin żyje tłumami turystów, którzy starają się dalej zgłębiać jego losy i losy Europy. W centrum Berlina znajdziemy wiele symboli nawiązujących do opisanych wyżej czasów. Ciekawostką jest interaktywne muzeum DDR-u (DDR- Museum) pozwalające zobaczyć życie codzienne w socjalizmie. Muzeum znajduje się przy Promenadzie nad Sprewą, na przeciw Katedry Berlińskiej (Berliner Dom). Wstęp 6,-Euro.
Kilka ważnych skrótów:
ZSRR – Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich – Sowjetunion
DDR – Deutsche Demokratische Republik – oficjalna nazwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej, czyli dawnej NRD, Niemcy Wschodnie, istniejące w latach 1949-1990.
RFN- Republika Federalna Niemiec – Niemcy Zachodnie.
BRD – Bundesrepublik Deutschland, obecna oficjalna nazwa Niemiec.
USA – United States of America, Stany Zjednoczone Ameryki.